Mechaniczny, kwarcowy, solarny – to najpopularniejsze rodzaje mechanizmów w zegarkach. W rzeczywistości jednak podział ten okazuje się znacznie bardziej skomplikowany: mechanizm mechaniczny może mieć naciąg ręczny lub automatyczny, na rynku znajdziemy zegarki kwarcowe automatyczne, a do tego wszystkiego dochodzą jeszcze oryginalne rozwiązania Ronda, ETA i Miyota. Oto przewodnik, z którego dowiesz się, jaki wybrać mechanizm zegarka. Rodzaje te mają swoje wady i zalety, dlaczego warto mieć na ich temat dokładną wiedzę.
Jakie wyróżniamy rodzaje mechanizmów w zegarkach?
Wybierając czasomierz, najczęściej zwracamy uwagę najpierw na jego design – niemniej ważny jest jednak mechanizm zegarka. Rodzaje, jakie znajdziesz na rynku są naprawdę rozmaite – opierają się na innych rozwiązaniach technologicznych, dlatego wymagają niekiedy innej formy noszenia czy warunków przechowywania.
Jakie rodzaje mechanizmów w zegarkach wyróżniamy? Najstarszym stosowanym w czasomierzach mechanizmem jest z pewnością mechanizm mechaniczny z naciągiem ręcznym, który dziś rozchwytywany jest wyłącznie przez miłośników vinage'u oraz ekskluzywnych dodatków. To również prawdziwa gratka dla kolekcjonerów, niezbyt jednak komfortowa do użytkowania na co dzień. Nic zatem dziwnego, że szybko został on wyparty przez mechanizm mechaniczny z naciągiem automatycznym, którego powstanie datuje się na rok 1770, a jego wynalezienie przypisuje szwajcarskiemu zegarmistrzowi Abrahamowi Luisowi Perreletowi.
XX wieku przyniósł jednak nowe rozwiązania technologiczne, a zatem i nowe rodzaje mechanizmów w zegarkach. Za protoplastę czasomierzy kwarcowych uznaje się zaprezentowany 25 grudnia 1969 roku model Seiko Astron. Japoński producent poszedł jednak szybko o krok dalej, prezentując zegarki z mechanizmem kinetycznym. Dziś serca miłośników ekologicznych i ekonomicznych rozwiązań, a także nowinek technologicznych, podbija z kolei mechanizm solarny w zegarku. Warto wiedzieć, jak działają poszczególne rodzaje mechanizmów w zegarkach, i który z nich będzie najlepszy.
Mechanizm kwarcowy w zegarku
Pierwsze czasomierze na bazie kwarcu powstały już w 1927 roku – mechanizm kwarcowy w zegarku wymyślony został przez Kanadyjczyka Warrena Marrisona. Używano go jednak wyłącznie w laboratoriach – pierwsze tego typu czasomierze miały duże rozmiary i bardzo delikatną konstrukcję, potrafiły jednak odmierzać nawet tygodniowe zmiany w tempie obrotu ziemi!
Współczesny mechanizm kwarcowy w zegarku działa w oparciu o tzw. zjawisko piezoelektryczne. To proces, w którym kryształ (w tym przypadku kwarc) pod wpływem naprężenia mechanicznego wytwarza na swojej powierzchni ładunki elektryczne. Drgania kryształu (w częstotliwości od kilku tysięcy do nawet kilku milionów razy na sekundę) zliczane są przez układ cyfrowy, a następnie prezentowane na tarczy zegarka w postaci przesuwających się wskazówek (lub na elektrycznym wyświetlaczu w przypadku modeli elektronicznych).
Jakie zalety posiada mechanizm kwarcowy w zegarku? Po pierwsze precyzyjnie odmierza czas – dokładność chodu wynosi tu +/- 20 sekund w skali miesiąca. Po drugie ceny czasomierzy opartych na działaniu kwarcu nie są zbyt wysokie, mechanizm ten również doskonale sprawdza się w modelach sportowych, a jednym zmartwieniem posiadacza tego typu modeli jest wymiana baterii co dwa lata.
Pamiętaj jednak, że i rodzaje mechanizmów w zegarkach kwarcowych mogą być różne. Najpopularniejsze na rynku okazują się szwajcarskie mechanizmy Ronda (modele trójwskazówkowe, wzbogacone najczęściej również o chronograf oraz datownik) i ETA (napęd modyfikujący tradycyjny mechanizm kwarcowy o rozwiązania mechaniczne), a także japoński mechanizm Miyota (uchodzący za najtrwalszy – ponoć nawet zalanie baterii nie jest mu straszne; wystarczy wtedy wyłącznie solidne wysuszenie czasomierza).
Mechanizm automatyczny w zegarku
Mechanizm automatyczny w zegarku, jak wspomnieliśmy, powstał znacznie wcześniej niż kwarcowy – wprowadzono go do produkcji na masową skalę już w latach 20-tych ubiegłego wieku. Czasomierz z tym mechanizmem nie posiada ani baterii, ani naciągu manualnego, charakterystycznego dla swojego przodka. Główną rolę odgrywa tu rotor, zwany również wahnikiem. Element ten napędzany jest przez każdy ruch nadgarstka właściciela czasomierza – to on naciąga sprężynę napędową, która z kolei wprawia wskazówki zegarka w ruch.
Jak rozpoznać mechanizm automatyczny w zegarku? Po jednostajnym i płynnym ruchu wskazówki sekundnika. Większość tego typu modeli posiada również przeszklone dekle lub tarczę typu open-heart, przez którą możesz obserwować serce zegarka, czyli wygląd i działanie skomplikowanego mechanizmu. Mechanizm automatyczny w zegarku nie wymaga więc ręcznego nakręcania ani wymiany baterii; niezbędne jest jednak ciągłe jego noszenie. Dlaczego?
Kluczowa jest tu tzw. rezerwa chodu, czyli czas, jaki pozostał do rozwinięcia sprężyny napędowej zegarka. Mówiąc prościej, chodzi o czas, po którym zegarek przestanie pracować – zazwyczaj jest to ok. 40 godzin. Ponadto, jeśli chcesz zapewnić sobie stałą punktualność, powinieneś przechowywać taki czasomierz w specjalnym rotomacie, który wprawia zegarek nieustannie w ruch, zapobiegając jego zatrzymaniu.
Mechaniczne rodzaje mechanizmów w zegarkach – zarówno z naciągiem ręcznym, jak i automatycznym – są zdecydowanie bardziej prestiżowe niż ich kwarcowe odpowiedniki. Chociaż automatyczny zegarek to kompromis między mechanizmem ręcznym i kwarcowym, to niestety mamy tu nieco mniejszą precyzję niż w przypadku działania kryształu – dokładność chodu wynosi tu od -5 do +30 sekund na dobę.
Oczywiście zależy ona również od konkretnego egzemplarza – najdokładniejsze zegarki automatyczne są certyfikowane przez Szwajcarski Instytut Testów Chronometrycznych (model będzie opatrzony nazwą COSC oraz wyposażony w certyfikat dokładności chodu). To doskonały wybór dla miłośników tradycji i dzieł sztuki zegarmistrzowskiej.
Mechanizm solarny w zegarku
Jakie jeszcze rodzaje mechanizmów w zegarkach znajdziemy? Dziś coraz popularniejszy okazuje się mechanizm solarny w zegarku, którego działanie oparte jest na mechanizmie kwarcowym. Działa on na podobnej zasadzie co panele słoneczne – takie zresztą (tylko że w wersji miniaturowej) umieszczone są na tarczy czasomierza. Powierzchnie fotowoltaiczne (bo taką noszą nazwę) pobierają energię ze światła i przetwarzają ją w energię elektryczną, która napędza zegarek. Pionierami tego rozwiązania były dwa koncerny: Citizen i Seiko.
Mechanizm solarny w zegarku dosłownie zrewolucjonizował rynek zegarmistrzowski – nawet w przypadku braku światła, zegarek z tym mechanizmem potrafi działać przez kolejne pół roku. Energia nie ulatnia się, ale kumuluje. Nie ma więc potrzeby wymiany baterii – to ekologiczne i jednocześnie ekonomiczne rozwiązanie, nieco jednak droższe niż tradycyjny mechanizm kwarcowy.
Także dokładność chodu w zegarkach z tym mechanizmem jest naprawdę imponująca – w niektórych modelach odchylenia wynoszą zaledwie 1 sekundę w skali miliona lat (rozwiązanie opatentowane przez Citizen). Mechanizm solarny w zegarku przewyższa zdecydowanie wydajność mechanizmu automatycznego, zbliżając się do wydajności mechanizmu kinetycznego. Czym jest ten ostatni?
To prawdziwa hybryda wszystkich powyższych – można powiedzieć, że to mechanizm kwarcowy z automatycznym naciągiem, z tym że – podobnie jak w mechanizmie solarnym – energia płynie nie z baterii, ale z innego źródła (w tym przypadku nie ze słońca, ale ruchów nadgarstka, które przetwarzane są na, magazynowaną następnie w kondensatorze, energię – do momentu jego zużycia, nie trzeba wymieniać baterii).
Kwarcowy, automatyczny czy solarny – jaki rodzaj mechanizmu w zegarku wybrać?
Już wiesz, jakie rodzaje mechanizmów w zegarkach wyróżniamy. Który z nich będzie jednak najlepszy? Wszystko zależy od tego, do czego potrzebny Ci czasomierz, jak często i w jakich okolicznościach zamierzasz go nosić oraz jakimi wartościami się kierujesz. Jeśli cenisz tradycję i traktujesz czasomierze nie jak codzienne gadżety, ale dzieła sztuki, zachwycą Cię modele automatyczne z przeszklonym deklem lub open-heart. Z kolei mechanizm kwarcowy w zegarku to rozwiązanie najpopularniejsze i najbardziej przystępne cenowo, sprawdzające się doskonale w czasomierzach noszonych na co dzień.
Wszystkim miłośnikom nowoczesnych technologii, a także nowatorskich ekologicznych rozwiązań polecamy mechanizm solarny w zegarku. Niezdecydowani mogą natomiast postawić na istną hybrydę, czyli mechanizm kinetyczny, w którym znajdą się elementy wszystkich pozostałych trzech mechanizmów. Sprawdź ofertę zegarków z opisanymi mechanizmami i znajdź model doskonały dla siebie.
